Polecamy wywiad redaktora Pawła Dybicza z prof. dr hab. Andrzejem Karpińskim na temat nowego trendu w przemyśle światowym zwanego neointerwencjonizmem oraz braku dalekosiężnej, przemyślanej i rozumnej polityki przemysłowej w Polsce, który ukazał się w tygodniku „Przegląd” nr 36 (04-10.09.2023 r.).
W rozmowie Profesor podkreśla, że w ostatnich latach nastąpiła zasadnicza zmiana stosunku państw do własnej gospodarki i przemysłu. Zmiany zmierzały do ponownego rozszerzenia i zwiększenia aktywnej roli państwa czyli tzw. neointerwencjonizmu.
Najbardziej radykalny kierunek zmian wybrała Ameryka, chcąc doprowadzić do sytuacji, w której amerykański przemysł wróci do USA. Wprowadziła ogromne przywileje dla inwestorów, co może w efekcie stanowić zagrożenie dla Europy, ponieważ wiele zakładów i firm może przenieść się do USA. W ocenie Profesora będzie to proces trwały, bo na jego długotrwałość wpływają 3 przyczyny: 1) utrzymujące się zakłócenia w światowym systemie finansowym i monetarnym, 2) możliwość kolejnych pandemii, 3) zagrożenie wojną.
Neointerwencjonizm to także reakcja na nadmierny liberalizm i niekontrolowaną globalizację, których skutkiem są trudności w zaspokojeniu zapotrzebowania na własną produkcję nawet prostych wyrobów.
Profesor uważa, że globalizacja ekonomiczna w obecnym kształcie nie ma szans na kontynuację. Zwana jest globalizacją efektywnościową, ponieważ wytwarza się i kupuje tam, gdzie jest najtaniej. W miejsce tej globalizacji wejdzie najprawdopodobniej globalizacja polityczna, jako sprzeciw wobec krajów wchodzących w konflikt z demokracją.
Jednak przeszłość będzie należała do globalizacji ekologicznej – zielonej. Niektórzy naukowcy uważają, że w pierwszej kolejności należy stworzyć plan inwestycji w celu ochrony środowiska całego świata, ponieważ przyroda jest własnością świata, a nie poszczególnych krajów.
Ponadto Profesor wymienia rodzaje przemysłu, który uważany jest za nowoczesny – to przede wszystkim mikroelektronika i elementy półprzewodnikowe, które obecnie produkowane są głównie na Tajwanie i w innych krajach Azji Południowo-Wschodniej. Dlatego Europa (głównie Niemcy i Holandia) obecnie intensywnie inwestuje w ten przemysł. Prognozuje, iż w następnych latach na znaczeniu zyskają jeszcze bardziej technologie internetowe i komputerowe, a także produkcja energii nieopartej na węglu. Jednak Profesor podkreśla, że dla każdego kraju inny przemysł ma największe znaczenie, gdyż warunkują go sprzyjające warunki rozwoju.
Największym zarzutem Profesora w stosunku do rządzących w Polsce jest brak nowoczesnej polityki przemysłowej, która uwzględniając najbardziej sprzyjające warunki wskaże gałęzie, które przyniosą najlepsze efekty. A w stosunku do nich uzasadnione jest stosowanie wszystkich czterech zasad polityki przemysłowej: 1) ochrona już istniejących zakładów przemysłowych przed likwidacją, 2) wspieranie ich rozwoju, 3) pobudzanie powstawania nowych obiektów w tych przemysłach, 4) nadanie im priorytetu w dostępnie do środków rozwojowych państwa i inwestycji.
Ponadto największym grzechem ostatnich lat w Polsce jest regres w nauce i likwidacja zaplecza badawczo-rozwojowego w zakładach przemysłowych. Do nowoczesności potrzeba wykorzystania wyników badań naukowych i innowacyjności, a także zatrzymanie ciągle odpływającej z Polski dobrze wykształconej kadry naukowej. Wszystkie planowane zmiany w kierunkach rozwoju zdaniem profesora powinny być analizowane przez polskich specjalistów, a zagraniczne koncerny mogą ich tylko wspierać. Niestety ostatnie badania nad przemysłami „wysokiej szansy” miały miejsce w 1995 roku (!).
Trzeba podkreślić, że nie jesteśmy w stanie dokonać w Polsce technologicznego unowocześniania bez włączenia się państwa w finansowanie rozwoju nowoczesnych przemysłów, udziału kapitału zagranicznego, prywatnego biznesu i społeczeństwa, co można osiągnąć np. poprzez tworzenie funduszy, do których wpłaty są uprzywilejowane, a także poprzez zwiększenie nakładów na rozwój nauki.
Polski przemysł ofiarą neoliberalizmu strona 1
Polski przemysł ofiarą neoliberalizmu strona 2
Polski przemysł ofiarą neoliberalizmu strona 3